Property Rules : जमीन, घर, दुकान किंवा फ्लॅट खरेदी केल्यानंतर, केवळ नोंदणी (रजिस्ट्रेशन) पूर्ण करणे मालमत्तेच्या पूर्ण मालकी हक्काची हमी देत नाही. भारतीय कायद्यानुसार, नोंदणीसोबतच ‘नामांतरण’ (म्युटेशन) प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यंत आवश्यक आहे. नामांतरण म्हणजे शासकीय अभिलेखांमध्ये अधिकृत मालक म्हणून तुमचे नाव समाविष्ट करणे. ही प्रक्रिया पूर्ण केल्याशिवाय मालमत्तेचे संपूर्ण कायदेशीर अधिकार प्राप्त होत नाहीत आणि भविष्यातील गुंतागुंत टाळता येत नाही.
नामांतरण (म्युटेशन) म्हणजे काय आणि त्याची आवश्यकता का आहे?
यामध्ये नामांतरण ही एक कायदेशीर प्रक्रिया आहे, ज्याद्वारे मालमत्तेच्या नव्या मालकाचे नाव शासकीय अभिलेखांमध्ये नोंदवले जाते. हे केवळ नोंदणीकृत कागदपत्रांवर आधारित नसून, प्रत्यक्ष शासकीय नोंदींमध्ये मालकी हक्काचे हस्तांतरण सुनिश्चित करते. ही प्रक्रिया मालमत्तेच्या मालकी हक्काची अद्ययावत नोंद ठेवण्यासाठी महत्त्वाची आहे.
नामांतरण (म्युटेशन) महत्त्वाचे का आहे? Property Rules :-
- कायदेशीर मालकीची निश्चिती: केवळ खरेदी-विक्री नोंदणी पुरेसे नाही; शासकीय अभिलेखांमध्ये नाव नोंदवल्याशिवाय कायदेशीर मालकी सिद्ध होत नाही.
- शासकीय सेवांची सुलभता: मालमत्ता कर, पाणी आणि वीज देयके नव्या मालकाच्या नावे करण्यासाठी नामांतरण आवश्यक आहे.
भविष्यातील कायदेशीर वाद टाळण्यासाठी: नामांतरण मालकी हक्काचा अधिकृत पुरावा म्हणून काम करते, ज्यामुळे भविष्यातील वाद टाळता येतात. - शासकीय योजनांचा लाभ: अनेक सरकारी योजनांसाठी मालमत्तेच्या मालकी हक्काचा पुरावा आवश्यक असतो, जो नामांतरणाने मिळतो.
- मालमत्तेचे सहज हस्तांतरण: नामांतरण पूर्ण केलेले असल्यास, मालमत्तेची विक्री किंवा हस्तांतरण प्रक्रिया सुलभ होते.
मालमत्तेच्या नोंदींमध्ये पारदर्शकता: नामांतरण प्रक्रिया शासकीय नोंदींमध्ये मालकी हक्काचे बदल स्पष्टपणे दर्शवते, ज्यामुळे पारदर्शकता वाढते.
➡️ या 7 कागदपत्रांद्वारे स्वतःचा जमिनीवर मालकी हक्क करता येणार सिद्ध
नोंदणी आणि नामांतरण यातील फरक:
- नोंदणी: मालमत्ता खरेदी-विक्री व्यवहारास कायदेशीर मान्यता देणारी प्रक्रिया.
- नामांतरण: शासकीय अभिलेखांमध्ये नव्या मालकाचे नाव नोंदवून जुने नाव काढून टाकण्याची प्रक्रिया.
नामांतरणासाठी आवश्यक कागदपत्रे:
- विक्री करार (Sale Deed) – मालमत्ता खरेदीचा कायदेशीर पुरावा.
- खरेदीदार आणि विक्रेत्याचे ओळखपत्र (Identity Proof).
- मालमत्ता कर पावती (Property Tax Receipt).
- गृहकर्ज असल्यास बँक स्टेटमेंट (Home Loan Statement).
- मागील मालकाचे कागदपत्र (Previous Owner’s Documents).
- मुखत्यारपत्र (Power of Attorney), आवश्यक असल्यास.
- ना हरकत प्रमाणपत्र (No Objection Certificate), आवश्यक असल्यास.
“दाखल-खारिज” म्हणजे काय?
“दाखल-खारिज” ही नामांतरण प्रक्रियेतील एक महत्त्वाची पायरी(Property Rules) आहे. यामध्ये नव्या मालकाचे नाव शासकीय नोंदींमध्ये ‘दाखल’ केले जाते आणि जुन्या मालकाचे नाव ‘खारिज’ केले जाते. ही प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर शासकीय अभिलेखांमध्ये मालकी हक्कातील बदल अधिकृतपणे नोंदवला जातो.
➡️ वारस नोंदणीसंदर्भात महसूलमंत्र्यांचा मोठा निर्णय! असा होणार शेतकऱ्यांना फायदा
नामांतरणाचे महत्त्व:
- शासकीय अभिलेख अद्ययावत ठेवणे.
- मालमत्तेच्या कायदेशीर मालकीचा पुरावा मिळवणे.
- कायदेशीर समस्या टाळणे.
- शासकीय योजनांचा लाभ घेणे.
- मालमत्तेचे सहज हस्तांतरण करणे.
- मालमत्तेच्या नोंदींमध्ये अचूकता राखणे.
म्हणूनच, मालमत्ता खरेदी केल्यानंतर केवळ नोंदणीवर अवलंबून न राहता, वेळेत नामांतरण प्रक्रिया पूर्ण करणे आवश्यक आहे. अन्यथा, शासकीय अभिलेखांमध्ये तुमची मालकी सिद्ध होणार नाही आणि भविष्यात कायदेशीर गुंतागुंत निर्माण होऊ शकते.